Wadium w nowym Pzp – kluczowe zmiany dla zamawiających

Poznaj kluczowe zmiany dla zamawiających w zakresie wadium

Zapraszamy do zapoznania się z artykułem dotyczącym zmian w zapisach o wadium w „Nowym” Pzp. Z artykułu dowiecie się Państwo – jak ustalić wysokość wadium, kiedy należy wnieść wadium, w jakiej formie się je wnosi i zwraca (z odsetkami lub bez).

W ustawie z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych (dalej jako Pzp) zostały zmienione regulacje dotyczące wadium. W celu uproszczenia prowadzenia postępowań o udzielenie zamówienia publicznego została przewidziana zasada fakultatywności wadium mająca zastosowanie do wszystkich postępowań prowadzonych w oparciu o przepisy ustawy. A zatem, bez względu na wartość zamówienia i bez względu na tryb, w jakim postępowanie o udzielenie zamówienia jest prowadzone, zamawiający nie ma obowiązku żądania od wykonawców wniesienia wadium.

Co, gdy zamawiający decyduje się jednak na żądanie wadium?

Wysokość wadium w zamówieniach publicznych 2021

Jeżeli jednak zamawiający zdecyduje się na żądanie wadium w nowej ustawie Pzp, to zgodnie z art. 97 Pzp w przetargu powyżej progów unijnych zamawiający określa wadium w wysokości nie większej niż 3% wartości zamówienia. Jeżeli zamawiający dopuszcza składanie ofert częściowych lub udziela zamówienia w częściach, określa kwotę wadium dla każdej z części. Jeżeli natomiast zamawiający przewiduje udzielenie zamówień uzupełniających określa kwotę wadium dla wartości zamówienia podstawowego.

Kiedy wnosi się wadium?

Wadium w nowej ustawie Pzp wnosi się przed upływem terminu składania ofert i utrzymuje nieprzerwanie do dnia upływu terminu związania ofertą, z wyjątkiem przypadków, gdy doszło do zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego albo unieważniono postępowanie o udzielenie zamówienia (oprócz sytuacji gdy nie zostało rozstrzygnięte odwołanie na czynność unieważnienia albo nie upłynął termin do jego wniesienia) albo gdy doszło do zwrotu wadium przez zamawiającego.

Przedłużenie terminu

Ustawa stanowi, iż przedłużenie terminu związania ofertą jest dopuszczalne tylko z jednoczesnym przedłużeniem okresu ważności wadium albo, jeżeli nie jest to możliwe, z wniesieniem nowego wadium na przedłużony okres związania ofertą.

W jakiej formie może być wnoszone wadium?

Wadium może być wnoszone według wyboru wykonawcy w jednej lub kilku formach. Wadium wnoszone w pieniądzu wpłaca się przelewem na rachunek bankowy wskazany przez zamawiającego, a zamawiający przechowuje je na rachunku bankowym. Jeżeli natomiast wadium jest wnoszone w formie gwarancji lub poręczenia wykonawca przekazuje zamawiającemu oryginał gwarancji lub poręczenia, w postaci elektronicznej. Obecnie ustawodawca zrezygnował z wnoszenia wadium w formie poręczeń bankowych oraz poręczeń spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej.

Zamknięty katalog przypadków – zwrot oraz zatrzymanie wadium

Przepis art. 98 Pzp wskazuje zamknięty katalog przypadków, w których następuje zwrot oraz zatrzymanie wadium. Zgodnie z przywołaną regulacją na zamawiającego został nałożony obowiązek zwrotu wadium bez wezwania wykonawcy niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 od momentu wystąpienia jednej ze wskazanych ustawą okoliczności tj. upływu terminu związania ofertą, zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego bądź unieważnienia postępowania. Zamawiający zwraca wadium również  na wniosek wykonawcy. Zwrot następuje niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku. Powyższe dotyczy sytuacji wycofania oferty przed upływem terminu składania ofert, odrzucenia oferty, wyboru najkorzystniejszej oferty (nie dotyczy wykonawcy, którego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza), unieważnienia postępowania, w przypadku gdy nie zostało rozstrzygnięte odwołanie na czynność unieważnienia albo nie upłynął termin do jego wniesienia.

Zwrot wadium w nowym Pzp

W stanie prawnym obowiązującym do 31 grudnia 2020 r. zamawiający miał obowiązek zwrotu wadium z urzędu (bez wniosku wykonawców) niezwłocznie po wyborze najkorzystniejszej oferty. Na gruncie przepisów nowego Pzp wykonawca, który chce odzyskać wadium już na tym etapie postępowania, musi skierować w tym zakresie wniosek do zamawiającego. Wystąpienie wykonawcy z wnioskiem o zwrot wadium powoduje rozwiązanie stosunku prawnego z wykonawcą wraz z utratą przez niego prawa do korzystania z przewidzianych w ustawie środków ochrony prawnej. Należy zatem pamiętać, że wykonawca, który wystąpił z wnioskiem o zwrot wadium, nie będzie mógł skutecznie wnieść już odwołania w postępowaniu przez Krajową Izbą odwoławczą.

W jaki sposób zamawiający zwraca wadium?

Zamawiający zwraca wadium wniesione w pieniądzu wraz z odsetkami wynikającymi z umowy rachunku bankowego, na którym było ono przechowywane, pomniejszone o koszty prowadzenia rachunku bankowego oraz prowizji bankowej za przelew pieniędzy na rachunek bankowy wskazany przez wykonawcę. W przypadku gdy wadium wniesiono w formie innej niż w pieniądzu zamawiający zwraca wadium poprzez złożenie gwarantowi lub poręczycielowi oświadczenia o zwolnieniu wadium.

Kiedy zamawiający zatrzymuje wadium wraz z odsetkami?

Zamawiający zatrzymuje wadium wraz z odsetkami, a w przypadku wadium wniesionego w formie gwarancji lub poręczenia, występuje odpowiednio do gwaranta lub poręczyciela z żądaniem zapłaty wadium, jeżeli wykonawca w odpowiedzi na wezwanie zamawiającego z przyczyn leżących po stronie wykonawcy nie złożył oświadczenia o spełnianiu warunków udziału w postępowaniu i nie podleganiu wykluczeniu z udziału w postępowaniu, podmiotowych lub przedmiotowych środków dowodowych albo nie zgodził się na poprawienie omyłki, co spowodowało brak możliwości wybrania jego oferty jako najkorzystniejszej.

Dodatkowo zatrzymanie wadium przez zamawiającego będzie możliwe w sytuacji, w której wykonawca, którego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza odmówił podpisania umowy na warunkach określonych w ofercie lub nie wniósł wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy, a także sytuacji gdy zawarcie umowy stało się niemożliwe z przyczyn leżących po stronie wykonawcy, którego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza.

Ostatni wymieniony przypadek dotyczy zatrzymania wadium zarówno w sytuacji, gdy wykonawca ten uchyla się od podpisania umowy jak również w sytuacji, gdy z różnych innych przyczyn leżących po stronie wykonawcy podpisanie umowy stało się niemożliwe. Takie ujęcie zatrzymania wadium oznacza, że do zatrzymania wadium nie dojdzie, jeżeli sam zamawiający przyczyni się do braku możliwości podpisania umowy.

W art. 281 ust. 4 Pzp ustawodawca, mając na celu uproszczenie postępowań i zwiększenie dostępu do zamówień przedsiębiorców (zwłaszcza z sektora MŚP), uregulował również istotną z punktu widzenia wykonawców kwestię wysokości wadium w przetargach poniżej progów unijnych, która nie może być większa niż 1,5% wartości zamówienia. Stanowi to zmianę w stosunku do dotychczasowych regulacji, które nie różnicowały wysokości wadium w zależności od wartości przedmiotu zamówienia.